De komende jaren verandert de wereld van verkeer en vervoer ingrijpend. Het verkeer wordt steeds slimmer en auto’s steeds intelligenter. Met Smart Mobility zetten we stappen richting een slimmer en toegankelijker systeem.
In aanloop naar zelfrijdend vervoer worden allerlei voorbeelden van Intelligente Transport Systemen (ITS) ontwikkeld en uitgerold om de bereikbaarheid van drukke regio’s nu al te verbeteren. De Regio Stedendriehoek is een van de voorlopers als het gaat om de realisatie van innovatieve vervoersmaatregelen. De eerste oplossingen zijn al werkend, een nieuwe fase breekt aan.
Rijk, provincies en regio’s werken al enige jaren aan het verbeteren van de bereikbaarheid van de drukste regio’s over weg, water en spoor. De Regio Stedendriehoek is zo’n regio. De verkeersdruk op de A1 en A50, maar ook op de wegen in en rond Apeldoorn en Deventer neemt sterk toe. In de spits is er soms haast geen doorkomen aan. Slecht nieuws voor weggebruikers die hun reistijd zien toenemen, maar ook voor bedrijven en instellingen. Werknemers verspillen kostbare tijd in de file, klanten haken af, de groei wordt geremd. Een slechte bereikbaarheid kost geld. Een effect dat doorwerkt in de hele regionale economie.
Er is al veel bereikt door de verbreding van de A1 vanaf Twello naar het oosten in 2020. Nu wordt er gewerkt aan de verbreding van de A1 vanaf Twello naar het westen. Dit zal in 2025 klaar zijn. Hierdoor wordt de regio beter bereikbaar. Nu nog de A50.
Ook in de steden zelf is en wordt veel geïnvesteerd in de bereikbaarheid.
De Regio wil het tij keren. Naast het aanleggen van asfalt – kosten zijn hoog en procedures duren lang – zijn er ook andere manieren om de bereikbaarheid van de regio, maar ook binnen de regio te verbeteren en te beïnvloeden. De afgelopen jaren zijn in nauwe samenwerking met werkgevers en andere betrokkenen allerlei initiatieven ontplooid, bijvoorbeeld om weggebruikers te stimuleren buiten de spits te reizen of andere manieren van vervoer te kiezen. Maar ook nieuwe ontwikkelingen op het gebied van Smart Mobility dragen bij aan een betere bereikbaarheid. Hierbij maken we gebruik van alle ontwikkelingen rond de uitwisseling van data en de toenemende connectiviteit. De Verkeerssystemen zijn met elkaar verbonden maar kunnen ook data van buiten ontvangen. Weggebruikers, verkeerscentrale, matrixborden, verkeerslichten: alles ‘praat’ met elkaar. Talking Traffic, dus.
Binnen het landelijk Partnership Talking Traffic werken het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, regionale overheden, de verkeersindustrie, telecom- en internetbedrijven en automotivebedrijven al geruime tijd samen aan de ontwikkeling en uitrol van innovatieve verkeerstoepassingen. Met innovatieve diensten vanuit Talking Traffic kijken weggebruikers straks verder dan de eigen voorruit. Zij worden voortdurend, persoonlijk, op maat en ‘near real time’ geïnformeerd over de situatie op hun route. Zo kunnen zij bewustere keuzes maken, wat bijdraagt aan een betere doorstroming en meer verkeersveiligheid. Met deze ontwikkelingen zetten we een belangrijke stap op weg naar zelfrijdend vervoer. Straks verwerken zelfrijdende auto’s alle data zelf én zijn zij in staat hiernaar te handelen.
Om dit mogelijk te maken is de beschikbaarheid van data cruciaal. Zoals data van beschikbare parkeerplekken en de verkeersdoorstroming. Maar ook data over bijvoorbeeld wegwerkzaamheden en maximumsnelheden. De Regio Stedendriehoek heeft als een van de eerste regio’s al volop data beschikbaar gesteld.
Concreet resultaat is dat de beschikbare parkeerplekken in garages op apps zichtbaar zijn en dat fietsers in bij bepaalde verkeerslichten sneller groen krijgen als er een regenbui nadert. In Deventer worden brugopeningen uitgewisseld zodat routes hierop kunnen worden afgestemd. In Deventer is ook de fietsenstalling bij het station aangesloten op ons Dynamisch VerkeersManagementsysteem DevIS. Als eerste fietsenstalling van Nederland! Hierdoor ontstaan allerlei mogelijkheden om dit te communiceren. In de nabije toekomst kunnen we ook hiervan open data gebruiken, zodat de reiziger via apps en informatiediensten op de hoogte blijft. Dit alles voor een goede bereikbaarheid van de stad en het voorkomen van onnodige verkeersbewegingen.
Intelligente verkeersregelinstallaties (iVRI’s) bieden allerlei kansen om de verkeersdoorstroming te optimaliseren. Sneller-groen-voor-fietsers-bij-regen is slechts één voorbeeld. IVRI’s zijn in staat verkeer te herkennen en vooral in te spelen op de actuele verkeersstroom, dus ook op actuele drukte. Daarnaast kunnen iVRI’s op basis van bepaalde beleidskeuzes doelgroepen extra faciliteren. Bijvoorbeeld grote groepen fietsers of zwaar vrachtverkeer langer groen geven. In tegenstelling tot conventionele verkeerslichten die uitsluitend informatie krijgen via detectielussen en drukknoppen, maken iVRI’s gebruik van heel veel verrijkte data. Dit zijn, naast de detectielussen en de drukknoppen, ook data uit apps en routeplanners en dit via de cloud. Daardoor ‘weet’ een iVRI niet alleen dat er verkeer aankomt, maar ook om welk type verkeer het gaat, de hoeveelheid verkeer, de routes en de tijdstippen. Op basis van deze data kan de iVRI het regelproces optimaliseren en de doorstroming bevorderen.
De afgelopen jaren zijn in Deventer, Apeldoorn en Zutphen iVRI’s geplaatst. Er zijn voor heel Nederland afspraken gemaakt over het delen van data, veiligheid en privacy en er zijn protocollen opgesteld. De techniek is uitgebreid getest, en waar nodig aangepast en geoptimaliseerd, waarbij met name de onderlinge werking en de afgesproken protocollen 24/7 nauwlettend worden gevolgd. Werkt alles veilig en betrouwbaar? Gaan de data snel genoeg heen en weer en sluiten de software en hardware van verschillende leveranciers naadloos op elkaar aan?
Zutphen heeft 1 iVRI (bij de Oude IJsselbrug), Deventer is geheel iVRI. In Apeldoorn staan er momenteel 43, maar het is de bedoeling dat eind 2024 ook heel Apeldoorn voorzien is van de iVRI. Landelijk worden er ook steeds meer iVRI’s geplaatst.
Willen we de doelstellingen uit het Klimaatakkoord Parijs halen, dan moet naast het aanpassen van onze manier van reizen, het verkeer minder CO2 uitstoten. Dit betekent dat het gebruik van fossiele brandstoffen naar beneden moet. Maar er kan ook winst behaald worden bij een betere doorstroming en routering van verkeer. Met het gebruik van iVRI’s benutten we de techniek voor een duurzaam economisch klimaat. IVRI’s zijn een serieus instrument om de duurzaamheid én economie te stimuleren in onze regio. Zo kan de Regio met deze slimme verkeerslichten het verkeer op kruispunten veel beter afwikkelen. Ook anticiperen we direct op het verkeersaanbod en kunnen we de groene golf beter laten functioneren. Dit alles betekent dat het verkeer minder hoeft te remmen en op te trekken. Dat is goed voor een schone en gezonde leefomgeving en het vestigingsklimaat in onze regio.
Het systeem draait, de steden zijn er klaar voor. Maar geen data is geen voordeel. Naast informatie uit de verkeerslichten, gaat er ook steeds meer data naar de verkeerslichten toe. Dit om het verkeersproces te optimaliseren, veiliger te maken en doelgroepen te faciliteren. Dit delen gebeurt geheel anoniem én volgens de regels van de AVG. Nu gaat dat nog met apps voor auto’s (Flitsmeister), fietsers (Schwung of Ring-Ring), vrachtwagens (Request of Greenflow), maar in de toekomst zal dit steeds meer gebeuren via boordcomputers en techniek die gemonteerd is op bijvoorbeeld de fiets (gecombineerd met antidiefstaldetectie). Met deze data kan het verkeerslicht beter regelen. De regierol (het beleid per doelgroep) over verkeerssystemen ligt bij gemeenten. Elke stad heeft eigen focus, passend binnen het verkeersbeleid.
De mogelijkheden voor ITS zijn legio. In de scheepvaart zijn nog stappen te zetten, maar ook in de logistiek, bijvoorbeeld zero emissie in de binnensteden, en bij spoorwegen. Daarom blijven we als regio bouwen aan deze vernieuwing.
