Smart Mobility

In aanloop naar zelfrijdend vervoer worden allerlei voorbeelden van Intelligente Transport Systemen (ITS) ontwikkeld en uitgerold om de bereikbaarheid van drukke regio’s nu al te verbeteren. Cleantech Regio is een van de voorlopers als het gaat om de realisatie van innovatieve vervoersmaatregelen. De eerste oplossingen zijn al werkend, een nieuwe fase breekt aan.

Achtergrond en aanleiding

Rijk en regio’s werken binnen het programma Beter Benutten al enige jaren aan het verbeteren van de bereikbaarheid van de drukste regio’s over weg, water en spoor. De Cleantech Regio is zo’n regio. De verkeersdruk op de A1 en A50, maar ook op de wegen in en rond Apeldoorn en Deventer neemt sterk toe. In de spits is er soms haast geen doorkomen aan. Slecht nieuws voor weggebruikers die hun reistijd zien toenemen, maar ook voor bedrijven en instellingen. Werknemers verspillen kostbare tijd in de file, klanten haken af, de groei wordt geremd. Een slechte bereikbaarheid kost geld. Een effect dat doorwerkt in de hele regionale economie.

Het tij keren

De Cleantech Regio wil het tij keren. De afgelopen jaren zijn in het kader van Beter Benutten in nauwe samenwerking met werkgevers en andere betrokkenen allerlei initiatieven ontplooid, bijvoorbeeld om weggebruikers te stimuleren buiten de spits te reizen of andere manieren van vervoer te kiezen. Maar ook nieuwe ontwikkelingen op het gebied van Smart Mobility dragen bij aan een betere bereikbaarheid. Hierbij maken we gebruik van alle ontwikkelingen rond de uitwisseling van data en de toenemende connectiviteit, wat voortdurende onderlinge verbinding en communicatie mogelijk maakt. Weggebruikers, verkeerscentrale, matrixborden, verkeerslichten: alles ‘praat’ met elkaar. Talking Traffic, dus.

Talking Traffic

Binnen het landelijk Partnership Talking Traffic werken het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, regionale overheden, de verkeersindustrie, telecom- en internetbedrijven en automotivebedrijven al geruime tijd samen aan de ontwikkeling en uitrol van innovatieve verkeerstoepassingen. Met innovatieve diensten vanuit Talking Traffic kijken weggebruikers straks verder dan de eigen voorruit. Zij worden voortdurend, persoonlijk, op maat en ‘near real time’ geïnformeerd over de situatie op hun route. Zo kunnen zij bewustere keuzes maken, wat bijdraagt aan een betere doorstroming en meer verkeersveiligheid. Met deze ontwikkelingen zetten we een belangrijke stap op weg naar zelfrijdend vervoer. Straks verwerken zelfrijdende auto’s alle data zelf én zijn zij in staat hiernaar te handelen.

Open data

Om Talking Traffic mogelijk te maken is de beschikbaarheid van data cruciaal. Zoals data van beschikbare parkeerplekken en de verkeersdoorstroming. Maar ook data over bijvoorbeeld wegwerkzaamheden en maximumsnelheden. De Cleantech Regio heeft als een van de eerste regio’s al volop data beschikbaar gesteld. Zo hebben we generieke data rond vrije parkeerplaatsen in Apeldoorn, Deventer en Zutphen, wegwerkzaamheden, brugopeningen en verkeerslichten gestandaardiseerd en ‘opengesteld’ voor providers. Concreet resultaat is dat de beschikbare parkeerplekken in garages op apps zichtbaar zijn en dat fietsers in Apeldoorn bij bepaalde verkeerslichten sneller groen krijgen als er een regenbui nadert. In Deventer worden brugopeningen uitgewisseld zodat routes hierop kunnen worden afgestemd. In Deventer is onlangs ook de fietsenstalling bij het station aangesloten op ons Dynamisch VerkeersManagementsysteem DevIS. Als eerste fietsenstalling van Nederland! Hierdoor ontstaan allerlei mogelijkheden om te communiceren: via de website van Deventer (devis.deventer.nl) en displays van DevIS. In de nabije toekomst kunnen we ook hiervan open data gebruiken, zodat de reiziger via apps en informatiediensten op de hoogte blijft. Dit alles voor een goede bereikbaarheid van de stad en het voorkomen van onnodige verkeersbewegingen.

Slimme verkeersregelinstallatie

Intelligente verkeersregelinstallaties (iVRI’s) bieden allerlei kansen om de verkeersdoorstroming te optimaliseren. Sneller-groen-voor-fietsers-bij-regen is slechts één voorbeeld. IVRI’s zijn in staat verkeer te herkennen en vooral in te spelen op de actuele verkeersstroom, dus ook op actuele drukte. Daarnaast kunnen iVRI’s op basis van bepaalde beleidskeuzes prioritering aanbrengen, dus bijvoorbeeld grote groepen fietsers of zwaar vrachtverkeer langer groen geven. In tegenstelling tot conventionele verkeerslichten die uitsluitend informatie krijgen via detectielussen en drukknoppen, maken iVRI’s gebruik van heel veel verrijkte data. Dit zijn, naast de detectielussen en de drukknoppen, ook data uit apps en routeplanners en via de cloud. Daardoor ‘weet’ een iVRI niet alleen dat er verkeer aankomt, maar ook om welk type verkeer het gaat, de hoeveelheid verkeer, de routes en de tijdstippen. Op basis van deze data kan de iVRI het regelproces optimaliseren en de doorstroming bevorderen.

Techniek werkt

Het afgelopen jaar zijn in Deventer en Apeldoorn de eerste iVRI’s geplaatst. Er zijn voor heel Nederland afspraken gemaakt over het delen van data, veiligheid en privacy en er zijn protocollen opgesteld. De techniek wordt uitgebreid getest, waarbij met name de onderlinge werking en de afgesproken protocollen 24/7 nauwlettend worden gevolgd. Werkt alles veilig en betrouwbaar? Gaan de data snel genoeg heen en weer en sluiten de software en hardware van verschillende leveranciers naadloos op elkaar aan?

• Onze regio kent straks 65 iVRI’s op straat: 36 in Deventer (waarvan 5 van de provincies) en 29 in Apeldoorn. In Nederland komen er in 2017 en 2018 in totaal naar verwachting 1.268 op straat.

Nu er geen technische belemmeringen zijn, is het tijd voor de volgende stap: de interclustertesten. Ofwel, we gaan kijken naar het hele digitale netwerk: ontvangen de verkeerslichten de verschillende opdrachten en worden deze ook daadwerkelijk opgevolgd? Deze testen hebben eind december vorig jaar in Apeldoorn en Deventer plaatsgevonden. In Apeldoorn staan de iVRI’s op de kruispunten Hofveld – Ravenweg en de Arnhemseweg – Aluminiumweg in Apeldoorn. Op deze locaties wordt de komende weken de volledige keten getest, om te kijken of alle informatie die straks aan verkeersdeelnemers getoond wordt ook correct werkt. Dat gebeurt in samenwerking met de bedrijven binnen het Partnership Talking Traffic. In Deventer is getest op het kruispunt van de H120 Oldenielstraat – Hoge Hondstraat. Dit kruispunt, onderdeel van het Hanzetracé, is bewust gekozen omdat langzaam verkeer, openbaar vervoer en automobilisten ervan gebruikmaken. Uiteindelijk zullen de kruispunten op het Hanzetracé tot en met de op- en afritten van de A1, de Siemelinksweg (N348), Holterweg en Snipperlingsdijk (N344) worden voorzien van iVRI’s en nieuwe regelsoftware.

Naar duurzaam economisch klimaat en een gezonde leefomgeving

Willen we de doelstellingen uit het Klimaatakkoord Parijs halen, dan moet het verkeer minder CO₂ uitstoten. Dit betekent dat het gebruik van fossiele brandstoffen naar beneden moet. Maar er kan ook winst behaald worden bij een betere doorstroming en routering van verkeer. Met het gebruik van iVRI’s benutten we de techniek voor een duurzaam economisch klimaat. IVRI’s zijn een serieus instrument om de duurzaamheid én economie te stimuleren in onze regio. Zo kan de Cleantech Regio met deze slimme verkeerslichten het verkeer op kruispunten veel beter afwikkelen. Ook anticiperen we direct op het verkeersaanbod en kunnen we de groene golf beter laten functioneren. Dit alles betekent dat het verkeer minder hoeft te remmen en op te trekken. Dat is goed voor een schone en gezonde leefomgeving en het vestigingsklimaat in onze regio.

Waar zijn we nu nog mee bezig?

Het systeem draait straks in Apeldoorn, Deventer, Zutphen en Epe, de 4 gemeenten uit de Cleantech Regio die zijn aangesloten op het dynamisch verkeersmanagement DevIS systeem.

De regierol over verkeerssystemen ligt bij gemeenten (afspraken/protocollen). Elke stad heeft eigen focus, passend binnen het verkeersbeleid: Apeldoorn start met een optimale informatie richting fietsers, Deventer start met het optimaliseren van verkeersstromen

Bekijk hier hoe het verkeerssysteem van de Cleantech Regio er nu uitziet.

Nog veel meer mogelijkheden

De mogelijkheden voor ITS zijn legio. In de scheepvaart zijn nog stappen te zetten, maar ook in de logistiek en bij spoorwegen. Daarom blijven we als regio bouwen aan deze vernieuwing. We gaan bijvoorbeeld op korte termijn met ProRail in gesprek over het gebruik van data uit spoorwegovergangen. Voor de iVRI bij Laan van Spitsbergen (Apeldoorn) heeft ProRail aangegeven graag te willen meewerken en daarbij te kijken of koppelvakken van Talking Traffic gebruikt kunnen worden voor het verstrekken van informatie uit overwegen. Apeldoorn wordt hiervoor als testlocatie gebruikt.

Janneke Nijsing, consultant Transport bij Ahold Delhaize Transport & Inbound logistics:
Gebruik van apps: verstandig gebruik van navigatie en informatie apps
Houd in het verkeer je aandacht op de weg en niet op je smartphone. Dat is de boodschap van de landelijke publiekscampagne die in september 2017 van start is gegaan. De Cleantech Regio onderschrijft deze boodschap. In de campagne van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat worden automobilisten en fietsers via onder andere radio- en televisiespots gewezen op de risico’s van het handmatig gebruik van de smartphone in het verkeer.

“De samenwerking tussen publieke en private partijen levert veel op. Winkeldistributie in de binnenstad is complex. Complex in de vorm van regelgeving of door de fysieke verkeersstromen en de beschikbare ruimte. Door data met elkaar te delen, wordt een deel van deze complexiteit weggenomen. Hierbij is het belangrijk dat het delen van data niet beperkt blijft tot de planningen, juist ook de chauffeur is belangrijk. Door het delen van relevante data voor de juiste routeinformatie of de aandachtspunten op de route, kunnen we het transport in de stad efficiënter en veiliger maken en de chauffeur iets ontzorgen.”

Jorn de Vries van Flitsmeister:
“’Het is steeds drukker op de weg, we krijgen steeds meer files, de problematiek op de weg wordt steeds urgenter. Wij constateren dat nog altijd te veel automobilisten ongeïnformeerd op weg gaan. Als we toegang hebben tot data van slimme verkeerslichten en andere open data kunnen wij ervoor zorgen dat weggebruikers optimale informatie krijgen via onze app. Omdat wij als Flitsmeister een groot bereik hebben - 1,2 miljoen automobilisten gebruiken onze app - kunnen wij op grote schaal bijdragen aan een verbeterde doorstroming door op individueel niveau gebruikers te adviseren. De gebruiker kan vrijwel ongemerkt data leveren aan verkeerslichten om deze optimaal te laten functioneren. Daarnaast zal de gebruiker proactief via onze app informatie ontvangen die de doorstroming verbeteren. Hierbij kan worden gedacht aan matrixborden en groene golfadviezen. Wanneer de automobilist dit merkt? We maken nu al gebruik van heel veel databronnen. Met de verkeerslichten zitten we momenteel nog in een testfase, maar het is echt heel snel werkelijkheid.”

Caspar de Jonge, programmamanager Beter Benutten over slimme mobiliteit in Nederland:
“Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van Smart Mobility volgen elkaar in snel tempo op. Vandaag parkeren auto’s zichzelf in en zijn ze verbonden met elkaar (connected cars). Morgen zijn de auto en de huis-/werklocatie verbonden via de smartphone (Internet of Things, voortdurende connectiviteit). En overmorgen (tussen 2018 en 2022) kan de auto de reiziger zelfstandig, via de snelweg en in grote delen van de stad, naar zijn bestemming rijden. In de toekomst wordt mobiliteit stapsgewijs veiliger, makkelijker en individueel naar behoefte geregeld. Het is al druk in alle steden en het wordt in de komende tien tot twintig jaar alleen maar drukker. Er zijn dan ook nieuwe oplossingen nodig en gelukkig steeds meer beschikbaar. Smart Mobility gaat natuurlijk niet alles oplossen maar gaat onze manier van reizen fundamenteel veranderen en dat maakt steden beter bereikbaar, leefbaarder en economisch krachtiger als we ons op tijd gezamenlijk inspannen.”

Wim Vossebelt, CEO / Managing Partner V-tron, Deventer:
“Oost-Nederland is een belangrijke corridor voor het transport over de weg richting het Europese achterland. Jammer genoeg worden deze routes steeds moeilijker berijdbaar en daarmee minder betrouwbaar. Onze ontwikkeling als kennisregio loopt hierdoor gevaar, mobiliteit van burgers is een randvoorwaarde voor een positief vestigingsklimaat. Dit is het moment om groots in te spelen op nieuwe mogelijkheden van modern en intelligent transport (C-ITS). Met alle knowhow en kennis uit de regio, van zowel overheden, kennisinstituten en marktpartijen, kunnen wij ons wapenen en van deze bedreiging een kans maken. Door verkeersmanagement in het voertuig te brengen, komt een hele nieuwe verkeerswereld in beeld. We moeten alleen wel groots durven denken, stoppen met praten en snel tot actie overgaan. Deze shift van weg naar voertuig zal een heel eigen ecosysteem opleveren, met volop kansen voor nieuwe en bestaande bedrijven in de regio. Niet wachten tot morgen, want dan hebben andere regio’s ons ingehaald. Nu, integraal en groots is het motto.”